Rode auto
Wanneer je net een rode auto hebt gekocht, zie je alle rode auto’s. Geldt zoiets ook voor de term nabijheid? Het is een thema dat ik verschillende keren afgelopen maanden tegen kwam en het sluit goed aan bij de onderwerpen van een serie blog-berichten die ik maak. Het woord nabijheid vat het bijna samen: buurten, wonen-werken, verdichting, relaties en openbare ruimte.

Nabijheid, digitaal of fysiek, of beiden?
In Bos & Lommer ontmoette ik Arjan die me vertelde hoe digitale en fysieke nabijheid door elkaar liepen in het contact met Mascha. Ik kom daar straks op terug.
Ik vermoed dat de hang naar fysieke nabijheid groter zal worden en daarin ben ik niet de enige.

Reizen naar verre oorden was cool
In de nabijheid van ons huis in Amersfoort, bijvoorbeeld vanuit het keukenraam, is het zwembad ‘de Amerena’ zichtbaar . Het verantwoordelijke bureau voor het ontwerp van dit zwembad is VenhoevenCS. Afgelopen december 2020 werd oprichter van dit bureau, Ton Venhoeven,  gevraagd naar zijn ideeën voor het nieuwe jaar. Hij antwoordde in het Financieel Dagblad ‘’We komen uit een tijd van ongebreidelde globalisering. Alles wat van ver kwam was goed, en reizen naar verre oorden was cool. Maar 2021 wordt het jaar van de nabijheid. Parijs introduceert de vijftienminutenstad, waar je alles in een kwartier lopend kunt bereiken. Amsterdam, Rotterdam, Utrecht (en Amersfoort!), duwen de auto de stad uit en heffen straten op om ruimte te maken voor de fietsers en het groen.
Het leven wordt alsmaar lokaler. Straks loop je naar je gedeelde werkruimte in de buurt, ga je klussen en je spullen repareren in de lokale maker-space, verbouw je lokaal voedsel en wek je je eigen energie op. Het gaat allemaal volgend jaar beginnen.’

Manifest
Zo zegt Jeroen de Willigen, zakelijk directeur van architectenbureau De Zwarte Hond. “Veel mensen die op zoek zijn naar een huis, zijn ook op zoek naar een vorm van nabijheid. We komen uit een eeuw waarbij we al die functies van elkaar hebben gescheiden. Nu is het tijd na te denken over wat niet alleen een huis, maar ook wat een buurt te bieden heeft.” Eenzelfde verhaal komt ook naar voren in de bijdrage van de Willigen aan het Manifest. Dit boek kwam eind 2020 uit en er komen ruim twintig architecten aan het woord over de thema’s klimaat en ongelijkheid. Er is een apart hoofdstuk over ongelijkheid en architectuur. In dit hoofdstuk heeft de bijdrage van Jeroen de Willigen de titel: Nabijheid versterkt de sociale samenhang en vermindert de kansenongelijkheid in steden.

Social Impact
Architectenbureau INBO liep duidelijk op deze ontwikkeling vooruit. In 2018 brachten zij al een boekje ‘Social Impact’ uit. INBO kon daar zelfs al putten uit gerealiseerde projecten: Space-S, Geworteld Wonen en de Knarrenhof.

Prijsvragen
Stuk voor stuk projecten waarbij heel duidelijk ‘nabijheid’ een grote rol speelt. Daarnaast was INBO betrokken bij de organisatie van de Prijsvragen van Rijksbouwmeester Floris Alkemade. Met name bij de twee prijsvragen Who Cares? en Panorama Lokaal speelde ‘nabijheid’ als thema een grote rol. Het is inspirerend om dit soort voorbeelden en prijsvragen te verbeelden.

Fysieke plek
In mijn series buurtbanden komen allerlei aspecten van ‘nabijheid’ voorbij. Er zit echter iets paradoxaals in het begrip: nabijheid zoals hiervoor beschreven heeft vooral te maken met fysieke nabijheid én dat terwijl we nu net alle technische middelen hebben om heel nabij te zijn, op afstand. Deze paradox kwam ik letterlijk in Bos & Lommer tegen.

Virtueel
In een uitnodiging voor een eerdere expositie van Buurtbanden (Noord) schreef ik: nu allerlei netwerken steeds meer virtueel worden, kan juist dit netwerk (in een buurt) zichtbaar worden gemaakt omdat mensen elkaar wél ontmoeten, veelal in de (semi-) publieke ruimte.

Beiden
Totdat ik dus Arjan ontmoette in Bos & Lommer. Ik had kennis met hem gemaakt en toegelicht waar ik in mijn serie naar op zoek ben; mensen die elkaar kennen doordat ze in Bos & Lommer wonen of werken. Arjan moest direct denken aan Mascha die hij had leren kennen via een oproepje op Facebook. Zij vroeg daar of er mensen in de buurt haar hondjes konden uitlaten wanneer ze weg was. Omdat Arjan en zijn vrouw zelf geen hond wilden, maar hun zoon wel, leek hen dit de ideale tussenoplossing voor meerdere partijen.
Het contact werd dus gelegd via het globale netwerk van Facebook, zij het dat het natuurlijk de Bos & Lommer Facebookgroep was. Arjan en zijn zoon nodigden Mascha en haar hondjes bij hen thuis uit, terwijl ze elkaar nog niet eerder in levende lijve hadden ontmoet, laat staan dat Nathalie, de vrouw van Arjan, Mascha kende. Totdat de ontmoeting daadwerkelijk tot stand kwam.

Hondjes en de bus
Daar moesten zowel Nathalie als Mascha even schakelen.
Het bleek dat Mascha en Nathalie al maandenlang meerdere ochtenden per week dezelfde bus pakten naar Haarlem voor hun werk. Podium Mozaik aan de Bos & Lommerweg is de bushalte waar zij al heel wat keren samen op de bus wachtten.
De hondjes van Mascha werden vanaf het moment van de ‘thuis ontmoeting’ geregeld uitgelaten door Arjan en zijn zoon en Nathalie en Mascha leerden elkaar beter kennen tijdens de busritten naar hun werk.

Ontmoeten
Wat dit voorbeeld duidelijk maakt is dat de digitale virtuele wereld parallel of deels synchroon loopt met de fysieke wereld. Ook niets nieuws. Toch denk ik dat de fysieke nabijheid in waarde stijgt. Ondanks dat virtuele netwerken ook steeds meer verweven raken met onze contacten, óók in de buurt. Waardeer die extra dimensie van fysieke nabijheid door te wandelen, te kijken en te ontmoeten.

Dit is een blog uit een serie. De serie startte met deze blog, waarin de aanleiding wordt toegelicht. In de tweede blog beantwoord ik de vraag van een bewoner; maar wat is hier het nut van?